ابوالقاسم تیمیابوالقاسم تیمی، ملقب به قوام‌السنه و شیخ‌الاسلام (۴۵۷-۵۳۵ق/۱۰۶۵-۱۱۴۱م)، محدث و مفسر اصفهانی و مؤلف کتابی درباره عقیده اصحاب حدیث است. فهرست مندرجات۱.۱ - اساتید ۱.۲ - دیگر مشایخ ۱.۳ - علمیت ۱.۴ - مذهب ۱.۵ - شاگردان ۱.۶ - وفات ۱.۷ - فرزند ۲ - آثار ۲.۱ - کتاب‌الامالی ۲.۲ - دو کتاب در تاریخ ۲.۳ - اثر مهم در عقاید ۲.۳.۱ - سبب تألیف ۲.۳.۲ - ویژگی‌ها ۲.۳.۳ - امتیاز عمده کتاب ۲.۳.۴ - نقد نظر اشعریان ۲.۴ - کتاب دلائل النبوه ۳ - فهرست منابع ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - معرفی ابوالقاسم تیمیابوالقاسم تیمی، اسماعیل بن محمد بن علی بن احمد ابن طاهر طلحی، ملقب به قوام‌السنه و شیخ‌الاسلام، محدث و مفسر اصفهانی و مؤلف کتابی درباره عقیده اصحاب حدیث گفته‌اند که در میان مردم اصفهان به شیخ اسماعیل جوزی شهرت داشته است و چنانکه سمعانی اشاره کرده جوزی در گویش اهل اصفهان به معنای پرنده کوچک (جوجه) بوده است. [۱]
عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۳، ص۴۰۸، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
ابوالقاسم از جانب مادر به صحابی مشهور طلحه بن عبیدالله تیمی نسب می‌برد. [۲]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۱-۸۲، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
در برخی مآخذ تاریخ تولد او را ۴۵۹ق نیز نوشته‌اند که درست نمی‌نماید. [۳]
عبدالرحمن ابن جوزی، المنتظم، ج۱۸، ص۱۰، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴]
ابن اثیر، الکامل، ج۱۱، ص۸۰.
[۵]
یوسف ابن جوزی، مرآه‌الزمان، ج۸، ص۱۷۷، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م.
[۶]
عبدالکریم رافعی، التدوین، ج۲، ص۳۰۳، به کوشش عزیزاللـه عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
وی ظاهراً در اصفهان به دنیا آمد و چنانکه از تحصیلات اولیه او برمی‌آید در همان‌جا بالید. [۷]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۰، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
ابوالقاسم علاوه بر پدرش ابوجعفر محمد (د ۴۹۱ق/۱۰۹۸م) که در شمار اهل علم بود. [۸]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۱، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۱.۱ - اساتیداز کسانی چون ابوعمرو عبدالوهاب ابن منده احمدبن عبدالرحمن ذکوانی و ابوعبدالله ثقفی در اصفهان بهره برد. مدتی نیز در بغداد از محضر کسانی چون ابونصر محمدبن محمد زینبی حدیث شنید، در نیشابور نزد ابوبکر احمد بن علی بن خلف شیرازی ، ابونصر محمد بن سهل سراج و عبدالرحمن بن احمد واحدی دانش آموخت و در ری محضر ابوبکر اسماعیل بن علی خطیب را درک کرد. [۹]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۹۷، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
[۱۰]
عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۳، ص۴۰۹، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۱۱]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۰-۸۱، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
در ۴۸۱ق مدتی در قزوین بود و در آن‌جا سنن ابن ماجه را از ابومنصور مقومی شنید. [۱۲]
عبدالکریم رافعی، التدوین، ج۲، ص۳۰۲، به کوشش عزیزاللـه عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
ابوالقاسم قرائات گوناگون را نزد مشایخ آن زمان فرا گرفت [۱۳]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
و آنگاه که خود درشمار مشایخ درآمد، به بغداد سفری کرد و در آن‌جا به تحدیث پرداخت.پس برای ادای فریضه حج رهسپار مکه شد و در آن‌جا یک سال مجاورت گزید و به تألیف و املای حدیث پرداخت. سپس به میهن خود اصفهان بازگشت و تا هنگام مرگ در آن‌جا به سر برد. [۱۴]
خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، ج۹، ص۲۰۹، به کوشش یوزف فان اس، بیروت ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.
[۱۵]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۱، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۱.۲ - دیگر مشایخاز دیگر مشایخ وی باید خواجه عبدالله انصاری ، [۱۶]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۲۰۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
ابوبکر صابونی [۱۷]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۲۰۳، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
و ابوالمظفر منصوربن محمد سمعانی [۱۸]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۳۱۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
را نام برد.او از برخی دیگر از مشایخ حدیث بهره برد که نام شماری از آنها در کتاب الحجه خود وی آمده است. ۱.۳ - علمیتابوالقاسم را معاصرانش بسیار ستوده‌اند، چنانکه ابوموسی مدینی او را استاد علمای عصر و قدوه و پیشوای اهل سنت در زمان خود دانسته است. همو وی را «مجدد دین» در رأس سده ۵ق قلمداد کرده است. ابوموسی مدینی خود کتابی مستقل در مناقب ابوالقاسم تألیف کرده بوده است. یحیی بن منده نیز از او مدح بلیغی کرده و او را نیک اعتقاد خوانده است. همچنین سمعانی از وی با عنوان «استادنا و شیخنا و امامنا» یاد کرده و گفته است که در تفسیر ، حدیث ، لغت و ادب متبحر بود. همو ضمن آن‌که وی را عالم به متون و اسانید دانسته، تصریح کرده است که ابوالقاسم حدیث بسیار شنیده است. همین تأکیدات از سوی ابن جوزی نیز به ثبت رسیده است. [۱۹]
عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۳، ص۴۰۸، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۲۰]
عبدالرحمن ابن جوزی، المنتظم، ج۱۸، ص۱۰، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۲۱]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۱-۸۵، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۲۲]
محمد ابن قیم جوزیة، اجتماع الجیوش الاسلامیه، ج۱، ص۱۰۵، بیروت ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
۱.۴ - مذهبگفتهاند که ابوالقاسم در فقه ، مذهب شافعی داشت و فتاوایش در اصفهان و توابع آن از شهرتی برخوردار بود. [۲۳]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۲۴]
محمد ابن قیم جوزیة، اجتماع الجیوش الاسلامیه، ج۱، ص۱۰۵، بیروت ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
[۲۵]
عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۵۹، به کوشش عبداللـه جیوری، بغداد، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
۱.۵ - شاگرداناز شاگردان وی، اینان را می‌توان نام برد: ابوسعد سمعانی ، ابوالعلاء همدانی ، ابوطاهر سلفی ، ابوالقاسم ابن عساکر ، ابوموسی مدینی و نواده‌اش یحیی بن محمود ثقفی [۲۶]
عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۳، ص۴۰۸، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۲۷]
علی ابن عساکر، معجم الشیوخ، گ ۳۶ الف ،نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکز.
[۲۸]
محمد ابن نقطه، التفیید، ج۱، ص۲۵۲-۲۵۳، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۲۹]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۱، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۱.۶ - وفاتابوالقاسم در صفر ۵۳۴ ناشنوا و پس از مدتی فلج شد و سال بعد درگذشت. [۳۰]
عبدالکریم رافعی، التدوین، ج۲، ص۳۰۳، به کوشش عزیزاللـه عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م.
[۳۱]
ابن اثیر، الکامل، ج۱۱، ص۸۰.
[۳۲]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۳، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۱.۷ - فرزندفرزندش ابوعبداللـه محمد که در ۵۰۰ق متولد شد، در علوم گوناگون و به‌ویژه لغت متبحر بود و دو شرح یکی بر صحیح بخاری و دیگری صحیح مسلم نوشت که ناتمام ماند و پدرش آنها را تکمیل کرد. وی در همدان در ۵۲۶ق درگذشت. [۳۳]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۳-۸۴، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۳۴]
عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۶۰، به کوشش عبداللـه جیوری، بغداد، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
[۳۵]
عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۶۱، به کوشش عبداللـه جیوری، بغداد، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
۲ - آثارابوالقاسم در تفسیر ، چند تألیف مستقل و مفصل دارد، بدین قرار: الجامع در ۳۰ مجلد؛ المعتمد در ۱۰ مجلد؛ الایضاح در ۴ مجلد؛ الموضح در ۳ مجلد، همچنین گفته‌اند که وی کتابی در تفسیر به زبان فارسی و به گویش اصفهانی نوشته بوده و کتابی نیز با عنوان اعراب‌القرآن داشته است. [۳۶]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۴، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۳۷]
سیوطی، طبقات المفسرین، ج۱، ص۳۸، به کوشش علی محمد عمر، قاهره ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶.
۲.۱ - کتابالامالیوی در حدیث کتاب‌الامالی داشته است که بخشی از آن در کتابخانه ظاهریه نگهداری می‌شود. [۳۸]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۱۹۲.
همچنین مجالس متعددی در مسجد جامع اصفهان برگذار می‌کرده که شمار آنها، بنابر نقل منافع، به چند هزار می‌رسیده است و طبعاً بخش عمده این مجالس به روایت حدیث اختصاص داشته است. [۳۹]
عبدالکریم سمعانی، الانساب، ج۳، ص۴۰۸، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۴۰]
محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، ج۲۰، ص۸۲، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
نسخه‌هایی با عنوانهای احادیث مسلسلات، الاحادیث السبعه المسلسلات و العوالی الموافقات از ابوالقاسم در کتابخانه ظاهریه موجود است. [۴۱]
ظاهریه، خطی (حدیث)، ج۱، ص۱۹۲.
[۴۲]
یاسین محمد سواس، فهرس مجامیع المدرسه العمریه، ج۱، ص۲۵۷، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۴۳]
یاسین محمد سواس، فهرس مجامیع المدرسه العمریه، ج۱، ص۵۶۱، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
۲.۲ - دو کتاب در تاریخدر تاریخ نیز دو کتاب از وی می‌شناسیم: ۱.سیرالسلف، که حاوی شرح احوال صحابه و تابعین و محدثان طبقات بعد و نیز شرح حال جماعتی از صوفیان است. دو نسخه از آن در کتابخانه‌های ملی پاریس و تیموریه در مصر نگهداری می‌شود [۴۴]
محمدبن ربیع مدخلی، مقدمه بر الحجه، ج۱، ص۵۶.
۲. المبعث و المغازی، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه کوپریلی در ترکیه موجود است. [۴۵]
کویریلی، خطی ، ج۱، ص۵۸۱-۵۸۲.
ابوالقاسم کتابی نیز با عنوان الترغیب و الترهیب دارد که منذری در اثر خود با همین عنوان [۴۶]
عبدالعظیم منذری، الترغیب والترهیب، ج۱، ص۳۸، به کوشش مصطفی محمد عماره، قاهره، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.
از آن نام برده و بدان نظر داشته است.این کتاب مورد استفاده ابن شهر آشوب در مناقب [۴۷]
ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۱۱، قم، مطبعه غلمی.
و ابن طاووس در الطرائف [۴۸]
علی ابن طاووس، الطوائف فی معرفه مذاهب الطوائف، ج۱، ص۵۴۸، قم ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
قرار گرفته است.تصویری از نسخه خطی آن در کتابخانه دانشگاه اسلامی مدینه یافت می‌شود. [۴۹]
حاشیه، محمدبن ربیع مدخلی، ج۱، ص۵۸، مقدمه بر الحجه.
۲.۳ - اثر مهم در عقایداثر مهم وی در عقاید الحجه فی بیان المحجه و شرح التوحید و مذهب اهل السنه است. این عنوان به همین صورت در مقدمه کتاب، توسط خود ابوالقاسم بر کتاب نهاده شده بوده است. [۵۰]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۸۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
با این‌همه، با اندکی تغییر در قسمت دوم نام آن، به کوشش محمد بن ربیع مدخلی و محمدبن محمود ابورحیم در ریاض (۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م) در دو جلد به چاپ رسیده است. مؤلف در مقدمه [۵۱]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۸۳-۸۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
۲.۳.۱ - سبب تألیفسبب تألیف کتاب را چنین توضیح می‌دهد که «چون پایه و قوام اسلام را در تمسک به سنت دیدم و ملاحظه کردم که بدعت بسیار شده و بدگویی از اهل سنت شیوع یافته است و قومی را یافتم که اتباع از سنت را نقیصه‌ای محسوب میدارند و خوض و تحقیق در کلام را ارج می‌نهند، بر آن شدم که کتابی درباره «سنت» بنویسم و درآن اعتقاد ائمه سلف و اهل سنت را باز گویم». ۲.۳.۲ - ویژگیهااین کتاب نمونه‌ای کامل و در عین حال بدیع از تألیفاتی است که در جهت دفاع از تفکرات و عقاید اصحاب حدیث ، به نگارش درآمده است. تازه بودن آن نسبت به بسیاری از کتابهای اعتقادی اصحاب حدیث که در سده‌های ۳ و ۴ق تألیف شده‌اند، بر امتیازات کتاب افزوده است. مؤلف در آن از بسیاری از تألیفات اصحاب حدیث استفاده کرده که بر غنای کتاب دلالت دارد. این کتاب همچون دیگر کتابهای مربوط به عقاید محدثان، به رد و انکار « فرق مبتدعه » از دیدگاه خود آنان پرداخته است و جا دارد که در آن از جهمیه و معتزله بسیار سخن رود. با این‌همه، چندان از امامیه (یا به تعبیر مؤلف: رافضه ) سخن به میان نیامده است. ۲.۳.۳ - امتیاز عمده کتابامتیاز عمده کتاب این است که مؤلف برخلاف اکثر عقیده‌نویسان اصحاب حدیث، تنها به نقل احادیث تکیه نکرده و جابه‌جا به نقل مباحث لغوی و تفسیری پرداخته و گاه در ذیل یک فصل، درباره روایات نیز بحث کرده است، با این‌همه، کتاب از یک نظم منطقی و معهود برخوردار نیست و از این جهت بیش‌تر به مسوده کتاب می‌ماند تا مبیضه آن، از دیگر نکات جالب کتاب، بحث مفصل مؤلف درباره اسما و صفات خداوند است که به شکل خاصی بدان پرداخته است. [۵۲]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۱۱۴-۱۶۶، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
مؤلف در بخشهای مختلف کتاب به گفته‌ها و روایات کسانی چون ابن خزیمه ، محمد بن اسحاق ابن منده ، ابوالشیخ اصفهانی ، ابوسلیمان خطابی ، ابومنصور معمر بن احمد اصفهانی ، هبه‌الله بن حسن لالکایی و به‌ویژه ابوالمظفر سمعانی نظر داشته است. ۲.۳.۴ - نقد نظر اشعریانابوالقاسم در این کتاب، از نقد نظر گاه اشعریان غافل نبوده و گاه و بی‌گاه بر آنان تاخته است. دور نیست که مراد وی در مقدمه کتاب از گروهی که به کلام روی آورده‌اند، اشعریان باشد، خاصه که در عصر مؤلف، جریان فکری اشاعره در میان شافعیان به اوج خود رسیده بود. با این‌که غالب اشعریان این دوره به احمد بن حنبل و عقاید او توجه نشان می‌دادند و درواقع جریان اشعری گرایی تنها شکلی جدید از تفکرات وابسته به اصحاب حدیث را با اندکی اختلاف منعکس می‌کرد، باز لبه تیز انتقاد پیروان متعصب اصحاب حدیث و حنبلیان ، متوجه اشعریان و به‌خصوص متکلمان آنان بود و در این میان ابوالقاسم تیمی در کتابش به این مساله نظر داشته است. [۵۳]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۱، ص۳۲۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
[۵۴]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۲، ص۱۱۲-۱۱۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
[۵۵]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۲، ص۱۶۱، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
[۵۶]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۲، ص۲۳۵-۲۵۷، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
[۵۷]
اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، ج۲، ص۲۶۳-۲۶۴، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م.
صورت سماعاتی که بر روی نسخه‌های کتاب موجوداست، نشان از اعتبار و رواج آن در میان مؤلفان و عالمان اهل سنت دارد. [۵۸]
محمدبن ربیع مدخلی، مقدمه بر الحجه، ج۱، ص۷۳-۸۰.
از این کتاب ابن قیم جوزیه در اجتماع الجیوش الاسلامیه [۵۹]
محمد ابن قیم جوزیة، اجتماع الجیوش الاسلامیه، ج۱، ص۱۰۵-۱۰۶، بیروت ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
و ابن حجر عسقلانی در فتح الباری [۶۰]
احمد ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، ج۱۳، ص۳۴۴-۳۴۵، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی ومحب‌الدین خطیب، بیروت دارالمعرفه.
یاد کرده و از آن بهره برده‌اند.۲.۴ - کتاب دلائل النبوهابوالقاسم بجز الحجه کتابی با عنوان دلائل النبوه دارد که نسخه‌ای ازآن در کتابخانه سعیدیه حیدرآباد دکن موجود است [۶۱]
محمدبن ربیع مدخلی، مقدمه بر الحجه، ج۱، ص۵۵.
ابن اثر درریاض (۱۴۱۲ق) در۴ مجلد به چاپ رسیده است.۳ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل. (۲) عبدالرحمن ابن جوزی، المنتظم، به کوشش محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م. (۳) یوسف ابن جوزی، مرآه‌الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م. (۴) احمد ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، به کوشش محمد فؤاد عبدالباقی ومحب‌الدین خطیب، بیروت دارالمعرفه. (۵) ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، قم، مطبعه غلمی. (۶) علی ابن طاووس، الطوائف فی معرفه مذاهب الطوائف، قم ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م. (۷) علی ابن عساکر، معجم الشیوخ، نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکز. (۸) محمد ابن قیم جوزیة، اجتماع الجیوش الاسلامیه، بیروت ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م. (۹) محمد ابن نقطه، التفیید، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. (۱۰) اسماعیل ابوالقاسم تیمی، الحجه، به کوشش محمدبن ربیع مدخلی ومحمد بن محمود ابورحیم، ریاض، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۰م. (۱۱) عبدالرحیم اسنوی، طبقات الشافعیه، به کوشش عبداللـه جیوری، بغداد، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م. (۱۲) محمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط ومحمدنعیم عرقوسی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۱۳) عبدالکریم رافعی، التدوین، به کوشش عزیزاللـه عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۹۸۵م. (۱۴) عبدالکریم سمعانی، الانساب، به کوشش عبدالرحمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد دکن، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م. (۱۵) یاسین محمد سواس، فهرس مجامیع المدرسه العمریه، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م. (۱۶) سیوطی، طبقات المفسرین، به کوشش علی محمد عمر، قاهره ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶. (۱۷) خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، به کوشش یوزف فان اس، بیروت ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م. (۱۸) ظاهریه، خطی (حدیث). (۱۹) کویریلی، خطی. (۲۰) محمدبن ربیع مدخلی، مقدمه بر الحجه. (۲۱) عبدالعظیم منذری، الترغیب والترهیب، به کوشش مصطفی محمد عماره، قاهره، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالقاسم تیمی»، ج۶، ص۲۴۷۶. رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن پنجم | علمای قرن چهارم | محدثین اهل سنت | مفسرین
|